Ο ΑΗ ΓΙΑΝΝΗΣ Ο ΛΑΜΠΑΤΑΡΗΣ

Μια από τις μεγαλύτερες γιορτές του καλοκαιριού είναι και αυτή της γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου στις 24 Ιουνίου κάθε χρόνου.

Την παραμονή της εορτής, ανάβουν οι λαμπατίνες. Πρόκειται για μια επιβίωση των παγανιστικών λατρευτικών τελετών, για μια προχριστιανική τελετουργία που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των αιώνων. Έχοντας οι πρώτοι χριστιανοί αναγνωρίσει την δύναμη και τις αξίες του εθίμου, το υιοθέτησαν και το αξιοποίησαν συσχετίζοντας το με την ημερομηνία γέννησης του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Αυτό διότι πιστεύεται πως μέσα από την δύναμη της φωτιάς επέρχεται η κάθαρση στους ανθρώπους, αφού αφήνουν πίσω τους κάθε κακό και κάνουν μια νέα αρχή. Έτσι κάθε χρόνο συνηθίζεται να ανάβουν φωτιές (τρεις στην σειρά) και να πηδούν από πάνω τους κυρίως αγόρια και κορίτσια από τρεις φορές. Εκεί συνηθίζουν να καίνε και το πρωτομαγιάτικο στεφάνι. Παλαιότερα σε όλες τις συνοικίες της πόλης αλλά και των προαστίων της, το έθιμο αυτό ήταν πολύ διαδεδομένο και παντού κυριαρχούσε η καπνά και η μυρωδιά του καμένου. Αποτελούσε μια ιδιαίτερη γιορτή αφού όλοι γελούσαν και διασκέδαζαν με αυτή την συνήθεια. Ήταν η εποχή που σε όλα τα καντούνια, στις πλατείες και τα ξέφωτα γινόταν ένα πανηγύρι. Ήταν η εποχή που οι γειτονιές είχαν βάλει τα καλά τους. Όλες οι ισόγειες κατοικίες (πριν ξεπουληθούν για ενοικιαζόμενα δωμάτια, μαγαζιά, αποθήκες κλπ), αλλα και οι γύρω κατοικίες, ήταν οι καλύτεροι πρεσβευτές ενός λαϊκού ξεφαντώματος που κατέληγε σε αλληλοκεράσματα, τραγούδια και (για το καλό) και σε ένα “μποτσονι” με μπρούσκο κρασί.

Μια άλλη συνήθεια που συνδέεται με την γιορτή του Αη Γιάννη είναι και αυτή που την συναντούσαμε κυρίως στα χωριά, όπου ανύπανδρες γυναίκες μαζευόταν σε ένα σπίτι και μια από αυτές πήγαινε να φέρει από το πηγάδι το “αμίλητο νερό” και στην διαδρομή όποιον και αν συναντούσε δεν έπρεπε να του μιλήσει. Όμως και το έθιμο της αυγομαντειας είναι ενταγμένο σε αυτή την ημέρα και στις φωτιές του Αη Γιάννη. Νέες γυναίκες - κυρίως ανύπανδρες- που ήθελαν να μάθουν το μέλλον τους, έριχναν σε ένα ποτήρι με νερό το ασπράδι ενός αυγού. Ανάλογα με τα σχήματα που αυτό έπαιρνε οι μεγαλύτερες γυναίκες ερμήνευαν στις νεότερες τα σημάδια και πρόβλεπαν τα μέλλον τους. Σε κάποια χωριά, επικαλούνταν και το ξόρκι του Αη Γιάννη, όπου οι νεαρές ανύπανδρες κοπέλες το έλεγαν ώστε να τους φανερωθεί στον ύπνο τους ο άνδρας τους. Το βράδυ της παραμονής του Άη Γιάννη, πριν ξαπλώσουν, τοποθετούσαν σε μία λεκάνη νερό, καθρέπτη, σαπούνι και μια χτένα και παρακαλούσαν τον Άη Γιάννη λέγοντάς του: “Άη Γιαννη Λαμπατάρη που΄χεις Του Θεού τη χάρη δώσε και φανέρωσέ μου αυτόνε που θα πάρω”. Οι παλαιές λένε πως εκείνο το βράδυ ο μελλοντικός σύντροφός τους φανερωνότανε στα όνειρά τους.

Παλιά πατροπαράδοτα και αγαπημένα έθιμα, που χρόνο με τον χρόνο ξεθωριάζουν, σβήνουν, χάνονται και ξεχνιούνται... Και του χρόνου.